İlk dişin ağız içerisinde görünmeye başlaması ile birlikte çürük yapıcı mikroorganizmalar diş yüzeyinde tutunmaya başlarlar. Bu mikroorganizmalar, gıda artıkları ile birleşerek asit salgılar ve dişler düzenli olarak temizlenmezse zaman içerisinde dişlerin çürümesine neden olurlar. Bunun için özellikle beslenmenin sık olduğu ilk 1 yaş döneminde, her beslenme sonrasında temiz nemli bir gazlı bezi işaret parmağınıza sararak veya eczanelerde satılan yumuşak parmak fırçalar yardımıyla bebeğinizin diş ve dişeti üzerindeki plağı temizlemeniz onun ağız ve diş sağlığını, dolayısıyla genel sağlığını korumanızda çok etkili bir rol oynayacaktır.
Bu dönemde yapacağınız bakımda dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır. Bunlardan ilki bebeğinizin diş ve dişeti temizliğini yaparken uygulayacağınız basınçtır. Fazla basınç uygulanması, bebeğinizin rahatsız olmasına ve bu nedenle uygulama sırasında huzursuzlanmasına neden olabilir. Eğer doğru bir basınçta uygulanırsa masaj etkisi yaratacağından temizliğin yanı sıra bebeğinizin rahatlamasını da sağlayacaktır. Bir diğer önemli nokta da bu temizleme işleminin, özellikle beslenmenin daha sık olduğu ilk 1 yaş döneminde her beslenme sonrasında düzenli olarak yapılmasıdır. Bu sayede bebeğin ilk dişleri temiz bir ortamda sürmüş olurlar. 1 yaşından sonra kahvaltıdan ve akşam yemeğinden sonra olmak üzere günde en az iki kez ancak mümkünse ara öğün sonralarında da yapılması Erken Dönem Çocukluk Çağı Çürüklerinden korunmada büyük fayda sağlar.
Bebeklerin ilk olarak alt ön bölgedeki kesici dişleri sürmeye başlar. İlk kesici dişin sürmesi tamamlandıktan hemen sonra bebeğin yumuşak kıllı bir diş fırçası olmalı ve dişler fırçalanmaya başlanmalıdır. Bu ilk dönemlerde mekanik temizlik önemli olduğundan diş macunu kullanmadan da fırçalamak yeterli olacaktır. 3,5–4 yaşına kadar çocuklarda tükürme refleksi tam olarak gelişmediğinden diş macunu kullanımı uygun değildir. Ancak bazı durumlarda, özellikle biberon çürüğü denilen erken dönem çocukluk çağı çürüklerinin başlaması riski olduğunda bazı özel diş macunlarının kullanımı, Çocuk Diş Hekiminiz tarafından önerilebilmektedir. Bu önerilen diş macunları, bu yaş grubu çocukların kullanımına uygun olan ve yutmalarında sakınca olmayan özel diş macunlarıdır. Bu yüzden mutlaka bir pedodontist (çocuk diş hekimi) tarafından önerilmiş olması ve kullanımının da takip edilmesi gerekir.
Gazlı bezle ya da fırça ile temizleme sırasında dişetinde kanama olduğu görülürse temizleme işlemine ara verilmemelidir. Çünkü bu, genellikle fazla bastırıldığı için değil, o dokunun önceden irrite olduğu için ya da birkaç gün temizlik yapılamadıysa dişetlerinin kızarması ve şişmesi nedeniyle olur. Temizleme işlemine devam edilmelidir, durum birkaç gün içerisinde düzelecektir.
Çocuklarda yaklaşık 7-8 yaşına kadar ince motor becerileri tam olarak gelişmediğinden diş fırçalama sırasında mutlaka bir ebeveynin yardımı gereklidir. Bu yaşa kadar benim tüm hastalarıma önerim bebeklikten itibaren her çocuğun iki ayrı diş fırçası olmasıdır. Biri kendisinin dişlerini fırçalaması için, ki bu çocukların hem el becerisinin gelişiminde hem de fırçalama alışkanlığını kazanabilmesinde büyük önem taşır; diğer fırça da anne-babanın yardımcı olduğu diş fırçasıdır. Hatta bunun adı anne-baba fırçası olarak konulduğunda özellikle "hep ben" denilen dönem olan 2-3 yaş döneminde çocukların yardımı kabullenmeleri çok daha kolay olmaktadır. İki farklı diş fırçası kullanımının bir diğer önemi de kuru bir fırça ile daha etkili bir temizlik sağlayabilecek olunmasıdır. Fırça kılları tükürük ile ıslandığında temizleme özelliğini büyük ölçüde kaybeder. Bu nedenle çocuğunuzun kendi kullandığı ıslak fırça ile dişlerini fırçaladığınızda çok etkili bir temizleme yapılamamış olur. Temiz ve kuru bir fırça kullandığınızda ise çok daha kısa sürede çok daha etkili bir temizleme sağlamış olursunuz. Diş macunu ve diş fırçası seçimi her bireye özel olarak belirlenir ve birçok faktör bunu belirlemede rol oynar. Bunun için çocuk diş hekiminizin önerisi doğrultusunda seçim yapmanız önemlidir.
Çocuklarımızı sağlıkla büyütebileceğimiz güzel günlerde görüşebilmek dileklerimle...
Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği) Uzmanı Dr. Dilek Kiper Akatay