Kurban Bayramı hayvanların kesilmesi, kan akıtılması, etlerin dağıtılıp yenmesi gibi görüntülerle hafızalara kazındığından küçük çocuklar için anlaşılması zor bir kavramdır.
Bu süreçte anne babaların çok dikkatli davranması ve küçük yaştaki çocuklarını mümkün olduğunca kurban kesim işleminden uzak tutması önerilir. Memorial Antalya Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü’nden Uz. Dr. Humen Can Elmi, kurban kesiminin çocuklar üzerindeki etkisi hakkında bilgi verdi ve anne babalara önerilerde bulundu.
Kültürel gelenekleri çocuklara anlatırken ailelerin ön hazırlık yapmaları gerekebilir. Günümüzde eskiye oranla çocukların kesici aletleri görmeleri ve kurban kesim törenlerini izlemeleri çok daha azalmış ve farklı anlamlar kazanmıştır.
Kültürel gelenekler uygulanırken çocuğun psikolojisini de göz önüne alarak hareket etmek uygun olabilir. Eti kasapta bile görmeyen, soslanmış, işlenmiş ürünleri marketlerde gören insanlar için doğal bir yaşantı da olsa kesmek, öldürmek, kan akıtmak, parçalamak, pişirip-yemek son derece uzak yaşantılardır.
Kurban kesim törenini çocuklarına izletmek isteyen ailelerin, bu konuda çocuklarını görecekleri görüntüler hakkında önceden hazırlamaları gerekir.
Eğer çocuk istiyorsa uzaktan izleyebilir. Bu bazen bir güç-dayanıklılık gösterisi olarak, kendini ispat için yapılabilir. Babasından görsün, gerçekleri bilsin, ileride o da yapacak diye çocuğu zorlamak tüm hayatı etkileyen üzücü anılara sebep olabilir. Kanlı görüntülere ve kesici aletlerin kullanımlarına alışkın olmayan bir çocuğa, kesim anında hayvanı yakından izletmek; kanı, çıkan hırıltıyı, kokuyu, ölürken ayaktaki seğirmeyi göstermek-yaşatmak, kurbanlıktan yerken veya yedikten sonra `Bak senin beslediğin kuzuyu yedik` gibi ifadeler kullanmak, kurbanın kanını alnına sürmek çocukta psikolojik sorunlar yaratabilir.
Normal et yemesine rağmen kurban eti yiyemeyen, çiğ et kokusundan rahatsız olan, ete dokunamayıp, kesemeyen, hatta hiç et yiyemeyen veya sadece yemeklere kıyma formunda katılırsa yiyen insanlar hiç az değildir. İstemedense olsa bu yaşantılara şahitlik edenlerde, et yememe, yemek yememe, aileye yapışma, çeşitli korkular, nefes alamama, ağlamalar, uykuda sıçrama-sayıklamalar olabilir. Sıcak, yumuşak davranıp, soru sormasına müsaade etmek, güven vermek yararlı olacaktır.
Kurban kesim töreni kanlı bir süreç olduğu için çocukların alışık olduğu görüntüler değildir. Bu nedenle kurban bayramı boyunca çocukların oldukça hassas olan psikolojilerinin bozulmaması için anne babaların bilinçli olması gerekir.
Asıl üzerinde durulması gereken işin sosyal boyutudur. Çocuklara fakir insanların bu bayramda bu olanağa kavuştuğu anlatılabilir. Yine paylaşmak, büyükleri saymak, tanımasak bile insanlarla bayramlaşıp-selamlaşmak, çocukları sevindirmek çocuklarımıza asıl öğreteceğimiz konulardır.
0–6 yaş dönemi, çocuğun manevi ve dinsel öğeleri pek de anlayamadığı bir dönemdir. Çocuklar, kurbanın sevap kazanmak için yapıldığını anlayamazlar. Anlar gibi görünebilir ancak bilinçaltında sürekli olarak karşılaştığı bu travmayı açıklamaya çalışabilirler.
Kurban Bayramı’nda alışkın olmayan çocuğunuzun psikolojisini korumak için bunlara dikkat edin.
Kurban kesme geleneğinin nerden geldiği, çocuğa bir öykü ile abartmadan ve kafasını karıştırmadan anlatılmalıdır.
Kestiğiniz kurbanın kanlı kısımlarının bahçenizde ve kurban kesiminin yapıldığı alanlarda çocuklarınız tarafından görülmesini engelleyin.
Hayvanın ölüm anını gören çocuk bundan psikolojik olarak etkilenecektir. Çocuklara yaşlarına uygun olarak ölüm konusunda bilgi verilmelidir. Bu bilgiyi verirken çocuğa yalan söylememeli, korkutmamalı ve dalga geçilmemelidir.
Çocukların, kurbanlıkla uzun süreli ve sevecen bir yakınlık kurmalarına izin verilmemelidir.
Çocuk eğer kurban kesme günü veya ertesi günlerde et yemek istemezse zorlamayın. Kısa süreli ağlama, iştahsızlık ve uyku problemleri yaşayabilirler. Böyle durumlarda bir uzmana başvurmak faydalı olacaktır.