Pek çok kişi çarpık bacaklardan, boy kısalığından, hatta topallamaktan ameliyatla kurtulabiliyor. Türkiye'de de uygulanan bu yöntemin adı; İlizarov. Bu teknikle ameliyat olan insanların hayatı değişiyor. Bacaklardaki uzunluk farkı; kısalık telafisi, uzun bacağın kısaltılması ve kısa bacağın uzatılması ile eşitlenebiliyor.
İlizarov Metodu Nedir?
Kemiklerin ince teller ve çemberlerle tespit edildiği menteşeler ve çubuklar (rodlar) yardımı ile kemik parçalarına kontrollü hareket verebilen bir sistemdir. Cerrahi girişimler doğumsal hastalıklar, kemik kayıpları ve travmalar (büyüme kıkırdağının erken kapanması gibi) sonrası gelişen kol ve bacak eşitsizliği olan çocuk ya da erişkin hastalara uygulanabilir. Bu işlemde kemikte düşük enerjili bir kırık oluşturulur ve tedrici olarak (1mm/gün) uzatılır. Kemiğin orijinal uzunluğunun % 80'i kadar uzatma elde edilebilir. Uygun vakalarda gelişen implant teknolojisine paralel olarak ilizarov tekniğine alternatif yeni tekniklerin ve teknolojinin kullanımı da gerçekleştirilmektedir.
İlizarov Metodu Nerelerde Kullanılır?
Bacaklarda uzunluk eşitsizliği: Bacak kısalığı birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. 3 alt başlık altında ele alınmalıdır:
1.Doğuştan
2.Gelişimsel
3.Kemik uçlarının kısalmasına neden olan kısalıklar
4.Uzunluk farkını eşitlemenin üç yolu vardır
5.Kısalık telafisi (ayakkabı altına ilave edilen yükseltmelerle)
6.Uzun bacağın kısaltılması
7.Kısa bacağın uzatılması
Doğuştan bacak kısalığı hastalarının büyük bölümü uzatma ve rekonstrüksiyon ile tedavi edilebilir. Birçok vakada hasta 4 yaşına ulaşmadan, sıklıkla 2 yaşından önce uzatma ve rekonstrüksiyon cerrahisi işlemlerine başlanması tercih edilir.
Gelişimsel bacak kısalığı vakaları bir veya iki uzatma operasyonu ile tedavi edilebilir. Travma sonrası bacak kısalığı (yanlış kaynama) durumlarının büyük bir bölümü yetişkinlerde görülür ve sadece bir uzatma operasyonu ile giderilir. Bu hastaların çoğu çivi üzerinden uzatma veya tam implante edilen çivi ile tedavi edilebili
Cücelik Tedavisi İlizarov Metodu İle Uzatma Hangi Aşamalarla Gerçekleşir?
Konsültasyon ve ilk değerlendirme: Tedavi için başvuran hastanın detaylı hikayesi ve önceden geçirilmiş cerrahi müdahalelere ait bilgileri alınır.
Ayrıntılı bir klinik muayeneyi takiben; uygun pozisyonlarda radyolojik ve bazen de laboratuvar tetkikleri yapılarak değerlendirilir. Eğer hastaya cerrahi tedavi yapılması kararı verilirse bu durum hasta ve yakınları ile paylaşılır. Uygulanacak cerrahi tedavinin ayrıntıları açıklanır.
Cerrahi tedavi: Genellikle zaman kazanmaya yönelik olarak ameliyat öncesi kullanılacak cihaz hastaya uygun bir şekilde hasta üzerinde hazırlanır. Cihaz ameliyatta teller ve çiviler yardımıyla kemiğe sabitlenir. Küçük cilt kesileri ile yapılır, bunda amaç kemik kesimi yapılırken çevre yumuşak dokulara minimal hasar vermektir.
Ameliyat sonrası tedavi ve rehabilitasyon: Kemiğin uzatılmasına genellikle 7-10 gün sonra başlanır. Hastaya ve patolojiye göre değişmekle birlikte genellikle günde 1 mm 4 eşit aralığa bölünerek, her 6 saatte bir 0.25 mm olarak uygulanır. Ancak bu süre içerisinde fizyoterapi uzmanları ekibi hastayı ayağa kaldırır, destekle yürümeyi ve gerekli kaslarına egzersizleri öğretir. Burada amaç:
Hastayı hemen ayağa kaldırarak yatağa bağlı kalmanın getirdiği sakıncalardan kurtulmak
Hastanın aktif tedaviye katılımını sağlamak
Eklem hareket açıklığını koruyabilmek
Kasları gergin tutmaktır.
Hastalar genellikle hastanede 3-7 gün kalırlar. Ancak karmaşık vakalarda daha uzun süre yatmaları gerekebilir. Bu süre zarfında belirli sürelerde tellerin ve çivilerin bakımı destek elemanlarınca yapılır ve hastaya evde kendisinin uygulaması için gerekli eğitim verilir.
Hasta taburcu edildikten sonra da fizik tedavi uygulanmalıdır. Doktorun verdiği hareketleri ya kendisi yapabilir ya da yardım alabilir. Ancak takip eden kontrollerde hareket kabiliyetinin yetersiz olduğu tespit edilen hastalarda profesyonel fizyoterapist desteği gerekebilir. Ameliyat sonrası hastaların mümkün olduğunca okul, iş gibi ortamlarında günlük aktivitelere katılması teşvik edilir.
Boy uzatma: Beyaz ırkta erkeklerde normal boyun alt sınırı 166 cm ve kadınlarda 153 cm olarak kabul edilmektedir.
Normalin alt sınırında boyu olan hastalar uzamaları tamamlanana kadar tedavi edilmez. Uzatma süresini kısaltmak için çivi üzerinden uzatma veya kendiliğinden uzayabilen çivi teknikleri tercih edilmektedir. Normalin alt sınırında boyu olan hastalarda genellikle amaç 5-7,5 cm uzama elde etmektir.
Her 2,5 cm'lik uzatmanın 1 ay sürdüğü kabul edilebilir. Uzatma işlemine ameliyattan sonra bir hafta ya da 10 gün geçene kadar başlanmaz. Bu nedenle 5 ila 7,5 cm'lik bir uzatma 2 - 3 aylık sürede gerçekleşir. Çivi üzerinden uzatma tekniğinde uzatma bittikten sonra ikinci bir ameliyat daha yapılır ve çivi deliklerinden kilitleme yapılır.
Uzatma bitiminde yataktan sandalyeye veya tuvalete geçiş hariç vücuda yük bindirmeye izin verilmez. Bu, uzatma sürecinde 4 - 5 ay tekerlikli sandalye ile dolaşmak anlamına gelir. 5 - 7,5 cm uzatma için toplam tekerlekli sandalyede kalma süresi 4 - 5 ayı bulmaktadır. Özellikle ayak bileği hareketlerini ve ayak bileğinin itme gücünü geri kazanmak için fizik tedavi yapılır.
Bu birkaç ay daha fazladan süre gerektirir. Çivilerin çıkarılması kritik bir durum değildir. Kemik iyileştikten sonra bu işlem güvenle yapılabilir. Genellikle uzatma bittikten 1 sene sonrası tercih edilmektedir.
İlizarov Metodu Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılmaktadır?
Kemik uzatma tedavisinde (boy uzatma, çocuk felci sekeli, travma sonrası, enfeksiyon sonrası büyüme kıkırdağının erken kapanmasına bağlı kısalıklar ve bacak boyu eşitsizliklerinde)
Kol ve bacak eğriliklerinin düzeltilmesinde,
Kemik kayıplarında (genellikle tümör, travma ya da enfeksiyon sonrası oluşur)
Tedavi görmemiş gelişimsel kalça çıkığının tedavisinde
Ayak hastalıklarında
Kemik enfeksiyonlarında
Eklem hareket kısıtlılıklarında
Metabolik hastalıklarda
Kemik yapısal bozukluklarında uygulanmaktadır.
İlizarov Sisteminin Avantajları Nedir?
Kemik yapımını uyarır.
Damarlanmayı artırır. Bu da kanlanmanın artmasını sağlar, dolayısıyla kemik kaynama hızı artar.
Kanlanmanın artması aynı zamanda oluşabilecek veya mevcut olan iltihabın (osteomiyelit) iyileşmesini hızlandırır.
Tedavinin herhangi bir aşamasında meydana gelebilecek veya daha önceden mevcut olan eğrilikler de anestezi gerektirmeden düzeltilebilir.
Ameliyat sonrası (engel bir durumu yoksa) hasta hemen yük vererek yürüyebilir. Dolayısıyla hastanın ekonomik ve sosyal hayatında ciddi bir aksamaya sebep olmaz.
İşlem Sonrası Hastanın Dİkkat Etmesi Gereken Noktalar
Öncelikle hastanın günlük tel dibi pansumanını kendisine anlatıldığı gibi yapması, cihazın temizliğine dikkat etmesi ve mümkünse özel bir giysiyle sistemi dış ortamdan koruması çok önemlidir.
1.Eklem hareket kısıtlılığıyla karşılaşmamak için doktorunuz tarafından tarif edilen hareketleri düzenli olarak yapınız.
2.Eğer aksi belirtilmemişse tedavi sürecinin hızlanması ve gelişebilecek problemlerin önlenmesi için mümkün olduğunca yük vererek yürüyünüz.
3.Tedavinizin başarı ile bitmesi için, sigara içmeyiniz ve sigara içilen yerlerde bulunmayınız.
4.Doktorunuzun size verdiği vitamin ve kalsiyum içeren ilaçları düzenli kullanınız. Bol süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir, vs.) yiyiniz.