Sigaraya başlarken ya da sigarayı bıraktıktan sonra düşüncesizce kurulan “Bir taneden bir şey olmaz” cümlesi aslında hiç de masum değildir ve sizi ciddi hastalıklara vize verecek sigara bağımlılığı ile yüz yüze getirebilir. Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. İlkay Keskinel, sigara bağımlılığı ve etkileri hakkında bilgi verdi.
Nikotin, beynimizde hücreler arası iletişimi sağlayan maddelerden biri olan “asetilkolin”e yapıca benzer. Nefes yoluyla alınan nikotin, öncelikle akciğerler ve kan dolaşımına geçer. 7 saniye kadar kısa bir süre içinde, alınan nikotinin dörtte birlik kısmı, beyne ulaşır ve “dopamin” adı verilen mutluluk hissi veren bir kimyasalın salınmasına neden olur. Dopamin, eroin ve kokain bağımlılığında da rol oynamaktadır. Sigara içildiğinde hissedilen sahte iyilik hissini bu madde sağlamaktadır. Böylece, vücut giderek daha çok nikotin istemeye başlar ve kısa sürede bağımlılık gelişir. Nikotin alınmadığında, vücut nikotini “özler” ve uyku sorunları, huzursuzluk, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık gibi yoksunluk belirtileri gelişir. Nikotin, alındıktan hemen sonra kalp atış hızı artar ve tansiyon yükselir. Sigara dumanında bulunan karbon monoksit, kandaki alyuvarların oksijen taşıma kabiliyetini bozar. Böylece doku ve organlara yeterince oksijen taşınamaz. Sigara, aynı zamanda atardamarlarda da daralma yapar. Nikotin, tütün bitkisinin böceklerden korunmak için yararlandığı bir maddedir. Yüzyıllarca böcek ilacı olarak kullanılmıştır. Her ne kadar sigaranın içindeki binlerce diğer zararlı madde ile kıyaslandığında “masum” görünse de, saflaştırılmış nikotinin tek bir damlasını bile dilinizin üzerine damlatırsanız, ölümcül olabilir. Sigara, sadece kalp ve akciğerlere değil, vücuttaki tüm doku ve organlara zarar verir. Sigaradaki zararlı maddeler kan dolaşımına karıştığından kan dolaşımının olduğu her yere, yani vücudun tüm hücrelerine yayılır. Bunun sonucunda her organda farklı hastalıkların gelişimi tetiklenebilir. Eskiden sigara ile ilişkisi olduğu bilinmeyen pek çok hastalığın ortaya çıkmasında sigaranın rolü olduğu artık bilinmektedir. Sigarayı bırakırken, özellikle ilk günlerde zorlanmanız doğaldır. Ancak, bunun geçici bir süre olduğunu, sigarasız geçirdiğiniz her gün ile birlikte sıkıntılarınızın azalacağını, kendinizi daha iyi hissedeceğinizi, nefesinizin rahatlayacağını, efor kapasitenizin giderek artacağını unutmayın. Sigarayı bırakır bırakmaz, sağlığınızla ilgili olumlu gelişmeler ortaya çıkmaya başlayacaktır. En yaygın sağlık zararlısı olarak kabul edilebilecek sigaradan kurtulmak için hiçbir zaman geç değildir. Sigarayı bırakmak isteyen kişi, daha önceden bırakmayı deneyip de bırakamadıysa, bu motivasyon kırıcı olmamalıdır. Sigarayı bırakmış olanların bir kısmı, bunu 3-4 defada başarmış olan kişilerden oluşur. Sigarayı bırakırken, Göğüs hastalıkları uzmanlarınca yürütülen sigara polikliniklerinden yardım alabilirsiniz. Bu polikliniklerde, önce sigara bağımlılığınız tipi ve derecesi değerlendirilir. Daha sonra gereğine göre kan, akciğer filmi, solunum testi gibi tetkikleriniz istenebilir. Doktorunuz size uygun bir ilaç başlayacak ve sizi kontrole çağıracaktır. Size önerilecek tedaviye ek olarak sigara bırakma sürecinde bol su içmeniz, kendinizi meşgul edecek farklı aktivitelere ya da hobilere yönelmeniz, spor yapmanız, size sigarayı hatırlatacak faktörlerden uzak durmanız yararlı olacaktır. Örneğin, çay, kahve ya da alkol size yanında sigara içirtiyorsa, bu dönemde bunlara ara vermeniz ya da azaltmanız, sigara isteğinizi azaltabilir. Sigaranın elinizin altında olmaması da, otomatik olarak sigara yakma davranışını engelleyebilir. Sıklıkla görüştüğünüz dostlarınızı, yakınlarınızı ve iş arkadaşlarını sigarayı bırakmaya özendirmek, hem size destek olmaları açısından iyi olur, hem de sevdiklerinize verebileceğiniz en anlamlı hediye olacaktır.